در بين أصحاب اماميه (زاد الله شوکتهم ورفع درجتهم) شايد کمتر کسی به پايه وجايگاه ابن بن تغلب رسيده باشد: از طرفی سه امام را درک کرده است واز آنها روايت کرده است1

رجال النجاشي، رقم: 7؛ الفهرست، رقم: 61.

، از طرف ديگر شيعه ای است شناخته شده با جايگاه رفيع علمی آن سان که حتی اهل سنّت نمی توانند روايات او را دور بريزند بلکه برای پذيرش رواياتش دست به توجيه می‌زنند2

نک: ميزان الاعتدال، ج 1، ص5ـ6.

، از طرفی کثير الرواية است3

رجال الكشي، ص 330.

آن گونه که امام صادق عليه السلام (به سند معتبر) می‌فرمايند: ابان سی هزار روايت از من نقل کرده است4

رجال النجاشي، رقم: 7.

، و.... اين جايگاه چنان است که مرگ او بر همه شيعه گران است5

قال أبو البلاد: عضّ ببظر أمّه رجل من الشيعة في أقصى الأرض وأدناها يموت أبان لا تدخل مصيبته عليه. رجال النجاشي، رقم: 7.

، و قلب امام صادق عليه السلام را به درد می‌آورد6

رجال الكشي، ص 330؛ من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 435؛ رجال النجاشي، رقم: 7؛ الفهرست، رقم: 61.

. اما:
1. در کتب روايی شيعه، روايات او زياد نيست، بلکه در قياس با خيلی از روايانی که جايگاه و منزلت او را ندارند، بسيار ناچيز است!
2. اکثر روايات او با سند ضعيف بدست ما رسيد ه است!
3. در عمل، ابان هيچگاه جايگاه راويانی امثال زراره و محمد بن مسلم و أبو بصير را نيافت!
آيا اين موارد به خاطر معاشرت فراوانی است که او با اهل سنت داشته، وموجب شد عملاً مورد بی مهری اصحاب اماميه قرار بگيرد؟
يا با توجه به روايتی از امام صادق عليه السلام7

إنّ أبان بن تغلب قد روى عنّي رواية كثيرة فما رواه لك عنّي فاروه عنّي. من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 435؛ رجال النجاشي، رقم: 7؛ رجال الكشي، ص 331.

، راويان امامی، هر آنچه را از ابان شنيدند، مستقيماً آن را از امام صادق عليه السلام نقل کرده اند؟
يا با توجه به شباهت او با ابان بن عثمان در برخی جهات، روايات ابان بن تغلب به ابان بن عثمان نسبت داده شده؟
هر کدام از اين احتمالات، شواهدی دارد، والبته تأثيراتی در نگاه ما به فقه و حديث و نيز منازعات جاری بين شيعيان. اميدوارم فرصتی بيابم ودر اين باره بيشتر بنويسم؛ لعلّ الله يحدث بعد ذلك أمراً.