بسياری از راويان حديث از آل ابوطالب هستند، و بالطبع در کتب انساب به شرح حال آنها پرداخته شده است. از سويی در مصادر رجالی، پيرامون برخی محدّثان طالبی، اطلاعات چندانی گزارش نشده است. اين امر سبب میشود برای آگاهی از زوايای زندگی آنها (مثل: طبقه آنها، موقعيت و جايگاه اجتماعی ايشان، خصوصيتهای فردی دخيل در جرح و تعديل رجالی، و...) ناگزير از مراجعه به مصادر نسب شناسی...
شنبه ۱۷ آذر ۱۴۰۳ ساعت ۹:۵۸
در بحث از مدرک حجيت قول رجاليون، مباحث بسياری مطرح شده است، و البته هنوز بسياری از مسائل مغفول مانده است. از جمله مسائلی که در اين بحث مطرح است و بايد بدان توجه داشت، اجتهادی بودن بسياری از جرح و تعديلهای رجاليون است. شيعه و سنی بودن عالم رجالی هم تفاوتی در اين امر ندارد.
در اين اجتهاد، امور متعدّدی دخيل است، که از جمله آنها میتوان به مسائل اجتماعی و فرهنگی و...
شنبه ۱۷ آذر ۱۴۰۳ ساعت ۹:۴۳
خاندان حلبی از بيوتات مشهور شيعه کوفی است که بنا به گزارش نجاشی چون برای تجارت به حلب میرفتهاند به حلبی شهرت يافتهاند. (نک: رجال النجاشي، رقم: 612)
نام بسياری از افراد اين خاندان در مصادر رجالی ذکر شده است، مثل: أبو شعبه و پسرانش علی و عمر، ونوادگانش عبيد الله، عبد الأعلی، عمران، محمّد، احمد. (نک: رجال النجاشي، رقم: 245؛ 612؛ 885)
نجاشی میگويد: تمامی افراد اين...
شنبه ۱۷ آذر ۱۴۰۳ ساعت ۹:۳۴
رفتار علمای شيعه در اعتبار سنجی احاديث، بر اساس شيوه های متعددی قابل بررسی است، مثل: شيوه سندی، مصدر (فهرستی)، و...
از جمله شيوه هايی که قدمای شيعه به آن تکيه داشتند، اعتماد به «نقّاد الحديث» است. منظور از «نقّاد الحديث» مشايخی هستند که قول آنها در صحّت و سقم روايات مورد توجّه است، مثل ابن وليد، احمد بن محمد بن عيسی اشعری، و....
به عنوان نمونه به اين عبارات از شيخ...
دوشنبه ۲۶ شهريور ۱۴۰۳ ساعت ۱۰:۵۴
حديث به عنوان يکی از مصادر معرفتی ـ و بلکه از جهاتی مهمترين مصدر ـ جايگاه ويژهای نزد مسلمانان دارد، اما اينجا نه میخواهم از تاريخ حديث سخن بگويم، و نه سياهای درازدامن از کتب حديثی قلمی کنم.
مسلمانان ـ چه شيعه و چه سنی ـ روشهای مشترکی در تحديث داشته اند، روشهای مشترکی که گاه ما را از خصائص نظام تحديث يک گروه غافل ساخته است، و بلکه گاه اين اشتراکات در مواردی...
دوشنبه ۲۶ شهريور ۱۴۰۳ ساعت ۱۰:۴۶
هرچند در کتب روائی و رجال، تأليف کتب و رسائل متعددی به ائمه (عليهم السلام) نسبت داده شده است (مثل کتاب السنن والقضايا والأحکام که در رجال نجاشی به امير المؤمنين (عليه السلام) نسبت داده شده، يا رساله اهوازيه امام صادق (عليه السلام)، يا رساله ای که بنابر گزارش کلينی، امام صادق (عليه السلام) آن را برای اصحابشان نگاشتند. ودهها نمونه ديگر که مرحوم امين در اعيان الشيعه و...
دوشنبه ۲۹ مرداد ۱۴۰۳ ساعت ۱۱:۰۷
1. در مورد مؤلّف کتاب قرب الإسناد اختلاف وجود دارد. برخی آن را به عبد الله بن جعفر حميری نسبت میدهند، و برخی به پسرش محمّد بن عبد الله بن جعفر (برای تفصيل نک: مقدّمه قرب الإسناد، طبع مؤسّسه آل البيت).
علّت اختلاف هم سند حديث اوّل کتاب قرب الإسناد است: «محمّد بن عبد الله بن جعفر الحميري عن أبيه» (نک: قرب الإسناد، ص1، ح1) که چنانچه میبينيد سند با محمّد بن عبد الله بن...
دوشنبه ۲۹ مرداد ۱۴۰۳ ساعت ۱۱:۰۲
قدمای علمای فريقين معمولاً مأخذ منقولاتشان را نام نمیبرند. اين امر باعث شده که اولاً شناخت مصادر کتب قدماء سخت شود. و ثانياً در مسأله بازسازی کتابهای از دست رفته (که امروزه بسيار مورد توجه قرار گرفته) هميشه اما و اگر و شايدی باقی بماند.
در اين باره به تفصيل بيشتری بايد سخن گفت، اما در اين يادداشت تنها به دو نمونه از اين عملکرد در کتاب تهذيب الاحکام شيخ طوسی...
دوشنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۲ ساعت ۱۱:۴۸
از مهمترين مباحث در علم رجال، بحث تمييز مشترک است. مثلا اين که ابان در فلان سند ابان بن عثمان است يا ابان بن تغلب. و ناگفته پيداست که اين امر در اعتبار سنجی بسياری از روايات مؤثر است.
اين مسأله از ديرباز مورد توجّه محدثان و مؤلفين کتب حديثی بوده است، و از اين رو در کتابهای حديثی شان گاه اين اسماء روايان مشترک را به گونه ای مشخص کرده اند. مثلا اگر در سندی اسم ابان...
جمعه ۱۷ آذر ۱۴۰۲ ساعت ۴:۵۳
وسائل الشيعه مهمترين و يا لا اقل مشهورترين کتاب حديثی در حوزه های علميه شيعه است. مسلما جا افتادن يک کتاب در مجامع عملی نه بر اساس بخشنامه و دستور العمل، بلکه رهين ويژگی ها و امتيازات آن است. وسائل الشيعه نيز کتابی است با امتيازات زياد، که شايد تا دنيا دنياست کتابی نتواند جای آن را در حوزههای علميه بگيرد. اما از باب آن که «العصمة لأهلها» اين کتاب نيز از خلل و...
جمعه ۱۷ آذر ۱۴۰۲ ساعت ۴:۵۰
در يک پژوهش مطلوب، امور متعددی بايد مراعات شود که ناديده گرفتن آنها سطح کيفيت پژوهش را پايين میآورد.
کتاب وسائل الشيعه بزرگترين کتاب در زمينه روايات فقهی در حوزههای علميه شيعه است. اين کتاب نمونه ای کم نظير و چه بسا بی نظير از حديث پژوهی عالمان شيعی است، نمونه ای که حتی در حوزههای اهل سنت هم با همه عرض و طولش با آن مواجه نيستيم. با اين حال همانند همه ساختههای...
جمعه ۱۷ آذر ۱۴۰۲ ساعت ۴:۴۹
حسن بن محمّد بن سماعه فقيه واقفی ای است (نک: رجال النجاشی، رقم: 84) که نامش در اسانيد روايات زيادی آمده است، و طبيعتا مشايخ او هم زيادند (نک: مشايخ الثقات، ص 190 به بعد).
در بسياری از روايات، او از جماعتی مبهم، حديث نقل میکند، تعابيری مانند «غير واحد»، «عدّة»، و «عدّة من أصحابنا». در اين گونه موارد، روايات او (به غير از تعداد بسيار کمی) از ابان بن عثمان است.
برخی با...
يكشنبه ۱۲ آذر ۱۴۰۲ ساعت ۱۰:۰۳
در مورد اتحاد دو يا چند روايت، اتحاد لفظ روايت و روای آن از جمله شروطی است که بيان شده است، اما اين شروط چند استثناء هم دارد:
1. گاه دو روايات با يک لفظ از دو راوی مختلف نقل شده است. در اين موارد يک نکته را بايد مورد توجه قرار داد، و آن اين که بعضی روات، روايات يک راوی ديگر را در کتاب خودشان آورده اند بدون آن که اسمی از آن راوی بياورند. مثلا حلبی تعدادی از روايات محمد...
شنبه ۱۱ آذر ۱۴۰۲ ساعت ۱۱:۱۴
پرونده نزاعهای فکری هيچ گاه مختومه نمیشود، شايد کمرنگ و بی سر و صدا شود، اما تمام نه. نزاع اخباری و اصولی هم از اين قاعده مستثنا نيست. ساليانی است درباره اين نزاع و ريشههای آن و پيامدهايش، کتابها و مقالات بسياری خوانده ام. وجود شخصيتهای طراز اول در هر دو مدرسه فکری، باعث شده نتوانم به راحتی از کنار اين نزاعها بگذرم، و طبيعی است که نتوانم دربست حرف دسته ای...
دوشنبه ۱ آبان ۱۴۰۲ ساعت ۲:۰۱
در بين أصحاب اماميه (زاد الله شوکتهم ورفع درجتهم) شايد کمتر کسی به پايه وجايگاه ابن بن تغلب رسيده باشد: از طرفی سه امام را درک کرده است واز آنها روايت کرده است رجال النجاشي، رقم: 7؛ الفهرست، رقم: 61.، از طرف ديگر شيعه ای است شناخته شده با جايگاه رفيع علمی آن سان که حتی اهل سنّت نمی توانند روايات او را دور بريزند بلکه برای پذيرش رواياتش دست به توجيه میزنند نک: ميزان...
شنبه ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ ساعت ۱:۵۶
نمایش ایمیل به مخاطبین
نمایش نظر در سایت